Wakacje już niedługo, koniec z dowożeniem i odwożeniem dzieci na zajęcia. Z drugiej strony to chyba w wariatkowie niedługo wyląduję…” – to słowa pewnej mamy, zasłyszane niedawno, kiedy stałam w kolejce po lody dla moich synów. No cóż, nie dziwię się. Szkolne zmagania mogą wykończyć niejedną osobę. A dojazdy i kwestie techniczne to nie wszystko. Z tego artykułu dowiesz się jak wspomagać dziecko w zmaganiach szkolnych.
Nasze dzieci przychodzą do nas z prośbą o pomoc w rozwiązywaniu konfliktów, ze skargą na niemiłą panią od matmy i po wsparcie przy odrabianiu lekcji. Albo nie przychodzą, za to stają się osamotnione, nerwowe i płaczliwe. Ze szkoły czasem zadzwoni wychowawca, informując o niewłaściwym zachowaniu czy braku prac domowych. A i na zebraniach klasowych nie zawsze miłe informacje do nas płyną. Co tu zrobić? Przede wszystkim warto znaleźć przyczyny problemów. Przyczyny, bo rzadko jest to kwestia pojedynczego tematu.
Spis treści
Różnorodne problemy dzieci w szkole
Oto kilka z nich:
- Może mieć trudności w nauce, w przyswajaniu i zrozumieniu materiałów szkolnych. Zaległości narastają, a jego samoocena i chęć, by zawalczyć o siebie, gwałtownie spada. Czasem dochodzi do tego stres związany z reakcją rodziców na owe niepowodzenia.
- Może mieć problemy w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami, zaczynając od takich zwykłych sytuacji, gdzie dziecko dołącza do już zorganizowanej grupy, a kończąc na braku treningu społecznego czy cechach związanych z często diagnozowanymi teraz ADHD czy zespołem Aspergera.
- Dochodzi do tego stres związany z ocenianiem, testowaniem czy egzaminami. Dorośli czują ogromną presję, będąc ocenianymi czy podchodząc do egzaminów, a dzieci w wieku szkolnym prawie cały czas poddawane są takiemu ocenianiu. Słabo, prawda?
- Zdarzają się i konflikty z nauczycielami, czasem z powodu nieporozumień, czasem są wynikiem chęci zwrócenia na siebie uwagi. Jak by nie było, grubszy kaliber.
- Może odczuwać przeciążenie związane nie tylko z nadmiarem nauki, ale i z nadwyżką zajęć dodatkowych. Kilka dobrych godzin dzieci spędzają w szkole, często do zrobienia mają prace domowe, a do tego dochodzą zajęcia sportowe, nauka języka obcego, korepetycje z matematyki czy chemii. Biegną z jednego miejsca do drugiego, nie mając czasu na luz, nudę, bycie dzieckiem. Smutna wizja.
Skutki problemów dzieci w szkole
Tu też jest sporo punktów. Szkolne wyzwania i trudności mogą mieć różnorodne skutki dla dzieci. Dzieci mogą cierpieć na niską samoocenę. Stopniowo zaczynają wątpić w swoje umiejętności i czują się niekompetentne. Obawy dotyczące osiągnięć, egzaminów, relacji z rówieśnikami lub oczekiwań innych mogą wpływać na ich zdrowie psychiczne i emocjonalne, a ciągłe konfrontowanie się z trudnościami może prowadzić do utraty motywacji u dzieci – no bo ile można? Przy trudnościach w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami lub doświadczaniu wykluczenia nasze pociechy mogą czuć się samotne i niezrozumiane.
Duuużo, prawda? To jeszcze coś dopakuję. My, rodzice, też potrafimy nieźle dołożyć do ciężkiego plecaka naszego dziecka. Nasz perfekcjonizm może przekładać się na wysokie oczekiwania co do osiągnięć naszego dziecka, bo wymagamy doskonałości we wszystkich dziedzinach. Dlaczego trójka, a nie czwórka, dlaczego piątka, a nie szóstka? Projektujemy nasze niespełnione ambicje, nadmiernie kontrolujemy i – o zgrozo – porównujemy z innymi, koncentrując się na wynikach.
To wszystko z miłości i dobrych chęci. Tych samych, którymi podobno piekło jest wyłożone, a dla naszego dziecka co najmniej jego przedsionek.
Szkolne trudności – jak pomóc dziecku?
Przejdźmy do konkretów. Zacznijmy od kwestii techniczno-organizacyjnych, takich, które czasem przy niewielkim nakładzie wysiłków czy zmian mogą dać dobry efekt i wspomóc nasze dziecko.
- ➡️ Stwórz dogodną przestrzeń do nauki. Niech to będzie spokojne i wyposażone w niezbędne materiały szkolne miejsce w domu. Taki kącik, który będzie się kojarzył z lekcjami, a nie wszystkim innym – pamiętaj, że nadmiar bodźców mocno rozprasza uwagę.
- ➡️ Motywuj dziecko do dążenia do osiągania sukcesów i doceniaj przede wszystkim wysiłek, nie tylko wyniki. Pozytywna informacja zwrotna i fakt, że widzisz swoje dziecko w tym wszystkim, mogą pomóc w budowaniu pewności siebie i motywacji u dziecka.
- ➡️ I Ty nie bój się szkoły! Utrzymuj regularny kontakt z nauczycielami, aby dowiedzieć się o postępach i obszarach, które wymagają większej uwagi. Możesz również zapytać nauczycieli o sugestie dotyczące dodatkowych materiałów lub aktywności, które mogą wesprzeć naukę dziecka.
- ➡️ Czasem warto zasięgnąć rady specjalistów, pedagogów, logopedów, psychologów. Obecnie możliwości wspierania dziecka są naprawdę duże w porównaniu z czasami mojego dzieciństwa. Korzystajmy z tego.
- ➡️ Dowiedz się, jak można pomagać dziecku w lekcjach, zostawiając jednocześnie poczucie odpowiedzialności i sprawczości po jego stronie.
- ➡️ Banalne, ale niezastąpione, czyli: dbanie o ruch, właściwe odżywianie i sen. O tym można by kolejne trzy artykuły napisać! A od tego można spokojnie zacząć obserwacje naszej pociechy, by zweryfikować, czy zapewniamy jej zdrowy styl życia, z miejscem na odpoczynek.
Relacje rówieśnicze, brak pewności siebie, nieśmiałość lub agresja w szkole
Tu może pomóc kilka rzeczy:
- ➡️ Rozwijajcie umiejętności rozwiązywania problemów, czyli generowania możliwych rozwiązań, oceny konsekwencji każdego z nich i wybierania najlepszego. Ćwiczcie razem, aby znaleźć rozwiązania dla różnych sytuacji.
- ➡️ Wzmocnienie pewności siebie i odporności emocjonalnej jest kluczowe, aby dziecko mogło radzić sobie z niepowodzeniami. Doceniaj wysiłek, nie tylko wynik, i pomóż dziecku zrozumieć, że niepowodzenia są częścią procesu uczenia się. Zachęcaj je do podejmowania ryzyka i uczenia się na błędach.
- ➡️ Trzecie i najważniejsze – dzieci uczą się przez obserwację. Bądź dobrym wzorcem dla swojego dziecka, pokazując, jak radzić sobie z konfliktami i niepowodzeniami w sposób spokojny i konstruktywny. Pokaż, że trudne sytuacje można rozwiązać w sposób uczciwy i pełen szacunku.
- ➡️ Dla dziecka ważna jest świadomość, że rodzic jest po jego stronie i jest dla niego wsparciem. To uczucie, że nawet gdy świat się wali, rodzice są po jego stronie, buduje poczucie bezpieczeństwa, wiarę, że wszystko da się przezwyciężyć.
Ważne jest, abyśmy jako rodzice świadomie identyfikowali te czynniki i szukali sposobów, jak pokonać trudności. Wsparcie społeczne, samodoskonalenie, otwarta komunikacja z dzieckiem i nauczycielami oraz korzystanie z dostępnych zasobów edukacyjnych i wsparcia mogą pomóc w pokonaniu tych trudności. A i my, rodzice, często sami potrzebujemy oparcia — w końcu bycie dorosłym to nie to samo, co bycie wszechwiedzącym, niestety. Dokucza nam przecież brak czasu, wymagające harmonogramy pracy i innych zobowiązań. Często brakuje nam wiedzy i umiejętności — nikt nie uczy nas, jak być rodzicem nastolatka. Społeczeństwo też nas nie oszczędza, mamy bardzo wysoko postawione standardy i duże wymagania wobec nas – rodziców, a wobec matek w szczególności. Nie wiem, czy wiesz, ale mamy jeden z najwyższych wskaźników wypalenia rodzicielskiego. Co zrobić, gdy dopadło Cię wypalenie macierzyńskie?
Jeżeli braknie Ci pomysłu lub energii, by odnaleźć się w szkolnych zmaganiach swojego dziecka lub jeśli będziesz potrzebowała dopracowania sposobów komunikacji z dzieckiem, by odnaleźć się w pełni jako mama i kobieta, nie bój się skorzystać z pomocy. Przyjaciółki, grupy wsparcia czy coaching rodzicielski – moja pasja, która narodziła się po latach spędzonych w szkole – są dla Ciebie.
Karolina Krawczyk: Coach kobiecy i rodzicielski, nauczycielka angielskiego. Życiowe motto: „Każdemu będzie dane to, w co wierzy”.
