Współczesny świat jest pełen zawiłości – globalizacja, presja sukcesu, szybkie tempo życia – to wszystko wywołuje u ludzi głębsze refleksje nad ich miejscem w rodzinie i społeczeństwie. Ustawienia Hellingera pozwalają na odkrycie i zrozumienie głębokich wzorców rodzinnych, które mogą być źródłem problemów, jakich nie jesteśmy świadomi. Metoda odpowiada na rosnącą potrzebę pracy nad traumami międzypokoleniowymi i integracją przeszłości. W rozmowie z Luizą Gallus odkrywamy tajniki ustawień systemowych Hellingera.
Spis treści
Ustawienia systemowe uważane są za kontrowersyjną terapię, dlaczego?
Rzeczywiście, ustawienia systemowe budzą mieszane odczucia, a wynika to głównie z ich nietypowej formy i podejścia. Hellinger proponował spojrzenie na ludzkie problemy przez pryzmat systemu rodzinnego i dynamik międzypokoleniowych, co odbiega od klasycznych metod psychoterapii. W tradycyjnym podejściu terapeutycznym analiza problemów skupia się głównie na jednostce – jej emocjach, myślach, zachowaniach. Natomiast w ustawieniach systemowych zakłada się, że problemy jednostki mogą wynikać z nieprzepracowanych traum przodków, co dla wielu osób, zwłaszcza naukowców, może wydawać się nie do udowodnienia. Z jednej strony mamy brak twardych dowodów naukowych na potwierdzenie skuteczności ustawień systemowych, a z drugiej – samą formę pracy. W trakcie sesji ustawień systemowych osoba reprezentująca uczestnika „ustawia” jego rodzinę w przestrzeni, a inne osoby reprezentują członków tej rodziny, często nie znając szczegółów ich historii. Taka praca, oparta na intuicji, energii i odczuciach reprezentantów, dla wielu ludzi – zwłaszcza tych przywiązanych do naukowych podstaw terapii – wydaje się zbyt subiektywna i mało wiarygodna.
Kim był Bert Hellinger, twórca ustawień systemowych?
Bert Hellinger był niemieckim terapeutą i filozofem, który zasłynął jako twórca metody ustawień systemowych, zwanych także terapią rodzinnych konstelacji. Urodził się w 1925 roku w Niemczech i początkowo kroczył zupełnie inną ścieżką zawodową. Był duchownym katolickim i członkiem zgromadzenia misjonarzy. Przez wiele lat przebywał w Afryce, gdzie pracował jako misjonarz wśród ludu Zulusów. Jego doświadczenia w Afryce miały duży wpływ na późniejsze podejście terapeutyczne, które kładło duży nacisk na wspólnotę, więzi międzyludzkie i szacunek dla przodków. Po kilkunastu latach służby duchownej Hellinger odszedł z zakonu i rozpoczął naukę psychoterapii. Wtedy jego życie zawodowe zaczęło zmieniać kierunek – zaczął interesować się dynamiką rodzinnych relacji i sposobami, w jakie traumy mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Bert Hellinger zmarł w 2019 roku, ale jego dziedzictwo żyje dalej w pracy terapeutów na całym świecie, którzy wykorzystują ustawienia systemowe jako narzędzie terapeutyczne. Jego metoda stała się inspiracją nie tylko w psychoterapii, ale także w obszarze coachingu, pracy z organizacjami i rozwoju osobistego. Ustawienia systemowe są dziś szeroko stosowane w wielu krajach, a liczne ośrodki terapeutyczne oferują szkolenia i sesje ustawień. Choć metoda ta wciąż budzi kontrowersje, nie można zaprzeczyć, że ma ogromny wpływ na współczesne podejście do terapii rodzinnej i pracy z traumami międzypokoleniowymi.
Jakie są okoliczności powstania ustawień systemowych?
Hellinger zaczął interesować się dynamiką rodzinnych relacji i sposobami, w jakie traumy mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Centralnym założeniem Hellingera było to, że rodzina jest systemem, w którym każdy członek pełni określoną rolę i ma swoje miejsce. Każde naruszenie tego porządku może prowadzić do zaburzeń, które objawiają się w problemach emocjonalnych, relacyjnych lub zdrowotnych. Hellinger wprowadził koncepcję tzw. miłości systemowej – według niego miłość w rodzinie musi płynąć w zgodzie z określonym porządkiem. Jeśli porządek ten jest naruszony, np. gdy któryś z członków rodziny zostaje zapomniany, wykluczony lub niesprawiedliwie traktowany, system rodzinny reaguje, co może wpływać na przyszłe pokolenia.
Innym kluczowym elementem jego teorii była lojalność systemowa – nieświadoma tendencja członków rodziny do powielania wzorców zachowań lub emocji swoich przodków. Na przykład, jeżeli w rodzinie ktoś doświadczył traumy, może się zdarzyć, że kolejne pokolenia będą w sposób nieświadomy przeżywać podobne emocje lub powielać podobne sytuacje. Ustawienia systemowe mają na celu odkrycie takich nieświadomych wzorców i przywrócenie porządku w systemie rodzinnym.
Jakie są najważniejsze zasady funkcjonowania ludzi i systemów rodzinnych według Hellingera?
Bert Hellinger uważał, że systemy rodzinne – podobnie jak inne systemy społeczne – funkcjonują według określonych, naturalnych praw, które muszą być respektowane, aby rodzina działała w harmonii. W przeciwnym razie pojawiają się dysfunkcje, które mogą objawiać się problemami emocjonalnymi, fizycznymi lub relacyjnymi. Najważniejsze zasady, które Hellinger wyodrębnił, to: zasada przynależności, zasada porządku i zasada równowagi wymiany. Te trzy zasady mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia, jak działają rodziny i systemy społeczne.
Moglibyśmy omówić każdą z tych zasad po kolei? Zacznijmy od zasady przynależności. Co ona oznacza?
Zasada przynależności mówi o tym, że każdy członek rodziny ma prawo do przynależności do swojego systemu rodzinnego, niezależnie od tego, co zrobił, kim był, czy jakie wydarzenia miały miejsce w jego życiu. Hellinger uważał, że wykluczenie jakiegokolwiek członka rodziny – poprzez zapomnienie, ignorowanie, bądź celowe wykluczanie – prowadzi do zakłócenia harmonii w całym systemie. Może to być na przykład osoba, która zmarła przedwcześnie, została odrzucona, czy skrywana przed rodziną z powodu trudnych wydarzeń. Wykluczenie jednego z członków rodziny ma swoje konsekwencje – to, co zostało „zapomniane”, manifestuje się w życiu kolejnych pokoleń. Z tego powodu Hellinger podkreślał, że każdemu należy się miejsce w systemie rodzinnym. Tylko wtedy system działa prawidłowo.
Przejdźmy teraz do zasady porządku. Na czym ona polega?
Zasada porządku jest niezwykle ważna w koncepcji Hellingera. Zgodnie z nią, każdy członek rodziny ma swoje określone miejsce w systemie, a zaburzenie tego porządku może prowadzić do konfliktów i trudności. W rodzinie istnieje naturalna hierarchia – rodzice są pierwsi, dzieci są następne. Każde z pokoleń musi respektować tę hierarchię. Dzieci nie mogą „przejąć” miejsca rodziców – muszą uznać ich pierwszeństwo, nawet jeśli rodzice popełnili błędy lub byli niewystarczający w swojej roli. Z kolei rodzice muszą uznać i szanować swoich przodków. Gdy porządek ten zostanie naruszony, na przykład, gdy dziecko przejmuje odpowiedzialność za rodzica (często w wyniku traumy lub problemów rodzicielskich), dochodzi do zakłócenia w systemie. Dzieci mają być dziećmi, a rodzice rodzicami. Zaburzenie tego porządku prowadzi do chaosu, co z kolei odbija się na relacjach w rodzinie.
A co z trzecią zasadą – równowagą wymiany? Jak ona funkcjonuje w rodzinnych systemach?
Zasada równowagi wymiany mówi o tym, że w relacjach międzyludzkich, w tym rodzinnych, musi istnieć balans między dawaniem a braniem. W zdrowym systemie rodzinnym ludzie wymieniają się miłością, wsparciem, emocjami w sposób zrównoważony. Jeśli ktoś daje więcej, a ktoś inny tylko bierze, ten brak równowagi prowadzi do napięć, które z czasem mogą przekształcić się w głębsze problemy. Równowaga wymiany jest szczególnie istotna w relacjach partnerskich. Według Hellingera miłość i wsparcie muszą być wzajemne. Jeżeli jedna strona daje zbyt wiele i nie otrzymuje w zamian, to w końcu ta relacja stanie się dla niej ciężarem. W rodzinach natomiast to rodzice dają dzieciom, a dzieci przyjmują, jednak równowaga wymiany działa na poziomie emocji i więzi między wszystkimi członkami systemu. Zasada ta odnosi się również do potrzeb emocjonalnych i wsparcia – zarówno rodzice, jak i dzieci mają swoje obowiązki, które powinny być spełniane w ramach tego balansu.
Dlaczego warto skorzystać z ustawień systemowych?
Ustawienia systemowe to głęboko transformująca metoda terapeutyczna, która pozwala zrozumieć, jak nieświadome wzorce rodzinne i relacje międzyludzkie wpływają na nasze życie. Kluczową korzyścią tej metody jest to, że pomaga odkryć ukryte dynamiki w systemie rodzinnym, które mogą być źródłem problemów emocjonalnych, zdrowotnych czy relacyjnych. Dzięki ustawieniom osoba może rozpoznać, gdzie w jej życiu zostały naruszone zasady przynależności, porządku lub równowagi, co prowadzi do problemów, takich jak konflikty rodzinne, trudności w relacjach, poczucie braku sensu czy emocjonalne obciążenie.
Ustawienia systemowe mają szerokie zastosowanie, ponieważ dotykają fundamentów naszego życia – relacji rodzinnych i społecznych. Najczęściej pomagają rozwiązać problemy związane z:
- Relacjami rodzinnymi – konflikty z rodzicami, rodzeństwem, czy partnerem mogą wynikać z nierozwiązanych traum w systemie rodzinnym. Ustawienia pomagają odkryć te ukryte wzorce.
- Związkami miłosnymi – wiele osób zmaga się z trudnościami w nawiązywaniu trwałych relacji lub powtarza te same, destrukcyjne schematy. Ustawienia mogą pomóc zrozumieć, jakie dynamiki z przeszłości wpływają na teraźniejsze związki.
- Problemami zdrowotnymi – niektóre choroby mogą mieć podłoże psychosomatyczne lub wynikać z emocjonalnych obciążeń przenoszonych z pokolenia na pokolenie. Ustawienia często ujawniają takie ukryte przyczyny.
- Życiem zawodowym – problemy w karierze, trudności z odnalezieniem swojego miejsca, brakiem sukcesu mogą być związane z lojalnością wobec przodków lub nierozwiązanymi sprawami w systemie rodzinnym.
- Poczuciem zagubienia lub brakiem sensu – ustawienia pomagają zrozumieć, skąd pochodzą blokady emocjonalne, które powstrzymują nas przed pełnym życiem, oraz uwolnić się od nich.
Jak wygląda sesja ustawień systemowych Hellingera?
Sesja ustawień systemowych Hellingera to specyficzny proces, który odbywa się zazwyczaj w formie warsztatu grupowego, chociaż możliwe są również ustawienia indywidualne. Sesja ma na celu odkrycie ukrytych dynamik w systemie rodzinnym klienta, które wpływają na jego życie. Najczęściej osoba przychodzi na sesję z konkretnym problemem – może to być konflikt rodzinny, trudności w relacjach międzyludzkich, problemy zdrowotne czy zawodowe. Proces ustawienia umożliwia zobaczenie tych problemów z perspektywy systemu rodzinnego.
Co sprawia, że ustawienia hellingerowskie stały się modne w dzisiejszych czasach?
Popularność ustawień systemowych w dzisiejszych czasach wynika z kilku kluczowych czynników. Przede wszystkim, ludzie coraz bardziej szukają głębszego zrozumienia siebie i swoich relacji z innymi. W dobie rosnącej świadomości emocjonalnej i potrzeby samorozwoju ustawienia systemowe dostarczają narzędzi do pracy nad niewidzialnymi dynamikami, które wpływają na nasze życie.
Współczesny świat jest pełen zawiłości – globalizacja, presja sukcesu, szybkie tempo życia – to wszystko wywołuje u ludzi głębsze refleksje nad ich miejscem w rodzinie i społeczeństwie. Ustawienia Hellingera pozwalają na odkrycie i zrozumienie głębokich wzorców rodzinnych, które mogą być źródłem problemów, jakich nie jesteśmy świadomi. Metoda odpowiada na rosnącą potrzebę pracy nad traumami międzypokoleniowymi i integracją przeszłości.
Jakie są zalety ustawień hellingerowskich?
Ustawienia Hellingera oferują wiele zalet, które przyczyniają się do ich rosnącej popularności. Oto kilka kluczowych korzyści, które można wymienić:
1. Głębokie zrozumienie dynamik rodzinnych: Jedną z głównych zalet ustawień systemowych jest ich zdolność do ujawnienia ukrytych dynamik i wzorców w systemie rodzinnym. Metoda ta pozwala zobaczyć, jak przeszłe wydarzenia, traumy i lojalności rodzinne wpływają na obecne problemy. To głębokie zrozumienie może prowadzić do odkrycia przyczyn trudności, które nie były wcześniej widoczne.
2. Szybkie rezultaty: W przeciwieństwie do niektórych tradycyjnych form terapii, które mogą trwać miesiące lub lata, ustawienia systemowe często przynoszą znaczące zmiany w relatywnie krótkim czasie. Proces ustawienia może prowadzić do natychmiastowego zrozumienia i emocjonalnej ulgi, co sprawia, że jest to efektywne narzędzie dla osób poszukujących szybkich i głębokich rozwiązań.
3. Holistyczne podejście: Ustawienia Hellingera działają na poziomie emocjonalnym, intuicyjnym i duchowym. Zamiast skupiać się wyłącznie na problemach intelektualnych, metoda ta angażuje całego człowieka – jego emocje, intuicję i duchowość. To holistyczne podejście pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu problemów i ich rozwiązań.
4. Możliwość pracy z trudnymi tematami: Ustawienia systemowe są szczególnie skuteczne w pracy z trudnymi, wstydliwymi lub bolesnymi tematami, które mogą być trudne do omówienia w tradycyjnej terapii. Dzięki symbolice i reprezentantom klienci mogą pracować nad trudnymi kwestiami w sposób bardziej bezpieczny i mniej bezpośredni.
5. Poprawa relacji międzyludzkich: Praca nad ukrytymi dynamikami rodzinnymi często prowadzi do poprawy relacji z bliskimi. Klienci mogą doświadczyć większego zrozumienia i akceptacji wobec rodziny oraz lepszego zrozumienia swoich własnych potrzeb i emocji. To może prowadzić do zdrowszych, bardziej harmonijnych relacji zarówno w rodzinie, jak i w innych obszarach życia.
6. Efektywność w różnych kontekstach: Ustawienia systemowe są stosunkowo uniwersalne i mogą być stosowane w różnych kontekstach, takich jak problemy zawodowe, zdrowotne czy emocjonalne. Ich elastyczność sprawia, że są cennym narzędziem w wielu różnych sytuacjach życiowych.
7. Wspieranie osobistego rozwoju: Ustawienia Hellingera mogą prowadzić do głębokich osobistych wglądów i transformacji. Klienci często doświadczają poczucia ulgi, wyzwolenia i większego zrozumienia siebie oraz swojego miejsca w świecie, co wspiera ich osobisty rozwój i samorozumienie.
W czym pomogą ustawienia systemowe Hellingera?
Ustawienia systemowe Hellingera są niezwykle wszechstronne i mogą pomóc w wielu różnych obszarach życia. Oto niektóre z najważniejszych sytuacji, w których ta metoda może przynieść znaczące korzyści:
1. Problemy rodzinne: Ustawienia systemowe są szczególnie skuteczne w rozwiązywaniu konfliktów wewnątrzrodzinnych. Mogą pomóc w zrozumieniu i rozwiązaniu napięć między rodzicami a dziećmi, rodzeństwem czy innymi bliskimi osobami. Dzięki tej metodzie można odkryć, jak przeszłe wydarzenia i ukryte dynamiki wpływają na obecne relacje i znaleźć drogę do uzdrowienia i harmonii.
2. Trudności w związkach romantycznych: Ustawienia mogą pomóc zidentyfikować i zrozumieć problemy w relacjach partnerskich, takie jak brak komunikacji, powtarzające się konflikty czy trudności z budowaniem bliskich więzi. Metoda ta pozwala zobaczyć, jakie wzorce z przeszłości mogą wpływać na obecne relacje i pomóc w ich uzdrowieniu.
3. Problemy zdrowotne: Często problemy zdrowotne mają swoje źródło w nieprzepracowanych emocjach lub traumie. Ustawienia systemowe mogą pomóc odkryć, czy istnieje związek między stanem zdrowia a dynamikami rodzinnymi lub emocjonalnymi. To może prowadzić do lepszego zrozumienia i ewentualnego uzdrowienia problemów zdrowotnych.
4. Problemy zawodowe: W miejscu pracy mogą występować konflikty, brak satysfakcji lub problemy z odnalezieniem swojego miejsca. Ustawienia systemowe mogą pomóc w zrozumieniu, jak osobiste wzorce i dynamiki rodzinnej wpływają na życie zawodowe i pomóc w znalezieniu rozwiązań.
5. Osobisty rozwój: Ustawienia systemowe są również skuteczne w pracy nad osobistym rozwojem. Pomagają odkryć wewnętrzne blokady, lęki i nieświadome wzorce, które mogą hamować osobisty rozwój i realizację celów życiowych. Dzięki tej metodzie można uzyskać głębsze zrozumienie siebie i swoje miejsce w świecie.
6. Rozwiązywanie traumy: Ustawienia mogą pomóc w pracy nad traumami z przeszłości, które mogą wpływać na obecne życie. Metoda pozwala odkryć i zrozumieć, jak traumatyczne doświadczenia mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie i pomóc w ich uzdrowieniu.
Jakie są konkretne przykłady sytuacji, w których klienci doświadczyli realnych korzyści dzięki ustawieniom systemowym?
Są one bardzo różne, ponieważ dotyczą wielu aspektów życia. Oto kilka konkretnych sytuacji:
1. Rodzinne konflikty: Klientka, która borykała się z ciągłymi konfliktami z matką, odkryła podczas sesji ustawień, że te napięcia wynikały z nieprzepracowanej traumy jej matki z dzieciństwa. Zrozumienie tego kontekstu pomogło jej w nawiązaniu zdrowszej relacji z matką.
2. Problemy w związku: Para, która zmagała się z powtarzającymi się konfliktami i brakiem intymności, odkryła podczas ustawień, że ich problemy miały korzenie w ukrytych lojalnościach wobec rodziców. Dzięki pracy nad tymi lojalnościami udało im się poprawić komunikację i intymność w związku.
3. Problemy zdrowotne: Osoba z przewlekłym bólem pleców odkryła w trakcie ustawień, że ból był związany z emocjonalnym obciążeniem z przeszłości. Pracując nad tym obciążeniem, doświadczyła znacznej ulgi w objawach zdrowotnych.
4. Kryzys zawodowy: Pracownik, który czuł się wypalony i niepełnowartościowy w pracy, odkrył, że jego trudności były związane z poczuciem nieadekwatności przekazanym przez rodzinę. Ustawienia pomogły mu zrozumieć, jak te wzorce wpływają na jego życie zawodowe, co pozwoliło mu na wprowadzenie pozytywnych zmian.
Jakie korzyści może przynieść ustawienie systemowe osobom, które szukają ogólnego zrozumienia siebie i swojego miejsca w świecie?
Ustawienia systemowe mogą przynieść ogromne korzyści osobom poszukującym ogólnego zrozumienia siebie i swojego miejsca w świecie. Dzięki tej metodzie można:
1. Zrozumieć swoje miejsce w systemie rodzinnym: Ustawienia pomagają odkryć, jak przeszłość i relacje rodzinne wpływają na obecne życie. To zrozumienie może pomóc w odnalezieniu swojego miejsca w rodzinie i społeczeństwie.
2. Rozwiązać wewnętrzne konflikty: Często to, co postrzegamy jako osobiste problemy, może mieć swoje źródło w nieświadomych dynamikach rodzinnych. Ustawienia mogą pomóc w rozwiązywaniu wewnętrznych konfliktów i blokad, które wpływają na nasze życie.
3. Poprawić relacje z innymi: Dzięki zrozumieniu własnych wzorców i dynamik rodzinnych, osoby mogą poprawić swoje relacje z innymi, nawiązywać głębsze i bardziej autentyczne więzi oraz lepiej radzić sobie z konfliktami.
4. Uzyskać większe poczucie celu i sensu: Ustawienia mogą pomóc w odkryciu, co naprawdę jest ważne w życiu i jakie cele są zgodne z własnymi wartościami. To może prowadzić do większego poczucia spełnienia i sensu.
Zachęcamy także do lektury artykułu pt.: Ustawienia systemowe – czym są i jak mogą nam pomóc?
Luiza Gallus — certyfikowana terapeutką ustawień systemowych według Berta Hellingera oraz doświadczona coachka i mentorka. Jej pasją jest praca z ludźmi, w której skupia się na poszukiwaniu rozwiązań, a nie przeszkód. Z branżą coachingową związana jest od 2018 roku, kiedy to ukończyła Studium Zawodowe Coacha Biznesu oraz szereg innych szkoleń, w tym szkolenie z metod coachingowych w piaskownicy. Od 2003 roku prowadzi własny biznes, co pozwala jej na praktyczne wykorzystanie metod, którymi się zajmuje. Łącząc wiedzę, intuicję i doświadczenie, czerpie energię do działania z pracy z innymi, pomagając im w ich drodze do osobistego rozwoju i lepszego życia.
Miejsca w sieci:
- Strona: https://aziro.pl/
- Strona: https://miejscespotkan.aziro.pl/ustawienia-systemowe
- FB: https://m.facebook.com/wlochl
- FB: https://www.facebook.com/profile.php?id=100078663045519
Z Luizą Gallus rozmawiała Renata Zielezińska
