Perfekcjonistki funkcjonują na najwyższych obrotach, a każdy ich projekt jest dopracowany w najdrobniejszych szczegółach. Stawiają wysoko poprzeczkę nie tylko sobie, ale także innym. Poznaj różne oblicza perfekcjonizmu. Dowiedz się, jakie są jego przyczyny i dlaczego nazywany chorobą XXI wieku oraz jednym z silnych źródeł stresu?
- Monika: Wszyscy mówią mi, że to świetny projekt, ale ja przecież widzę, że on jest niedopracowany.
- Katarzyna: Nie wiem, czy decydować się na ten wyjazd. Tyle rzeczy może się nie udać: pogoda, zakwaterowanie, posiłki.
- Agnieszka: Nic się chyba nie stanie, jeśli przełożę to zadanie na później.
- Małgorzata: Oczywiście tylko ja widzę, ile to zadanie ma niedociągnięć, ile poprawek trzeba nanieść i tylko ja się tym przejmuję!
Brzmi znajomo? Pomyślałabyś, że te wszystkie zdania mogłaby wypowiedzieć jedna i ta sama osoba? I że byłby to przejaw perfekcjonizmu…
Spis treści
Kim jest perfekcjonistka?
Mianem perfekcjonistki określamy kobietę, która nie toleruje słabości, pomyłek, bałaganu i braków. To osoba, która funkcjonuje na najwyższych obrotach, a prowadzone przez nią projekty są zawsze doskonale dopracowane. Nierzadko towarzyszą temu wysokie wymagania stawiane sobie i innym, drobiazgowe analizowanie podejmowanych działań i decyzji, nadmierna krytyka samej siebie, połączona z brakiem umiejętności przyjmowania pochwał oraz strach przed niedoskonałością. Przejawem perfekcjonizmu może być również nieudolność w podejmowaniu decyzji oraz prokrastynacja.
Przyczyny perfekcjonizmu: wzorce i autorytety
Przyczyn perfekcjonizmu należy szukać głównie we wzorcach i autorytetach: rodzinnych, społecznych, szkolnych. Nie jest tajemnicą, że mniej lub bardziej, świadomie lub nie, przejmujemy wzorce, które wpajano nam w domu rodzinnym. Jeżeli perfekcjonistami byli nasi rodzice, dziadkowie, nauczyciele, osoby dla nas znaczące, przyjaciele, a dodatkowo ich postawa w jakiś sposób nam imponowała, całkiem prawdopodobne jest, że będziemy ją mimowolnie naśladować. Może być również tak, że nie będziemy chciały zawieść tych, którzy pokładali w nas nadzieje i oczekiwali od nas wysokich wyników we wszystkim, czego się podejmowałyśmy. Świadomość tego niech nie będzie jednak okazją do obwiniania naszych bliskich. Dobrze jest rozumieć, skąd się wziął nasz perfekcjonizm, ale jednocześnie iść dalej, to znaczy wejść na drogę zmiany i pracować nad sobą, aby zmienić to, co nam w życiu przeszkadza.
Przyczyny perfekcjonizmu: przekonania niewspierające
Do perfekcjonizmu przyczyniać się mogą także przekonania niewspierające, czyli taki sposób myślenia o sobie, ludziach, świecie, który w nieuświadomiony sposób jest przyczyną naszych frustracji, niewiary w siebie, blokad, braku rozwoju. Na przykład kobiety w rodzinie Beaty przyjęły zasadę, że „kobieta musi mieć zawsze lśniące okna w domu, codziennie odkurzać i gotować dwudaniowy obiad”. Beata spala się i zaharowuje, męczy się, myśląc, że tylko w taki sposób będzie dobrą żoną i matką, ale nie potrafi się z owego przekonania wyzwolić. Jej perfekcyjny dom jest przedmiotem podziwu dla znajomych, jednak najbliżsi bardzo się w nim męczą, nie mogąc sobie pozwolić na luz i swobodę. O ileż prostsze byłoby ich życie, gdyby Beata rozpoznała w swoim działaniu nie swoje pragnienie czystego domu, ale głos mamy i babci.
Pytanie dla Ciebie: Czyj głos nakłania Cię do perfekcyjnych zachowań?
Przyczyny perfekcjonizmu: niskie poczucie własnej wartości
Kolejnym czynnikiem, który ma wpływ na postawę perfekcjonizmu, jest niskie poczucie własnej wartości. Nie wierząc w siebie, swoje zdolności, umiejętności, podświadomie rekompensujemy nasze braki dążeniem do tego, aby nasze działania były bezbłędne. Taki sposób myślenia i działania jest z góry skazany na niepowodzenie. Nie da się bowiem uniknąć w życiu porażek i pomyłek, wyzwań, błędów i upadków. Co więcej, każda porażka może być dla nas cenną lekcją, jeśli tylko wyciągniemy z niej wnioski. Perfekcjonistka o niskim poczuciu własnej wartości nosi w sobie niezgodę na błędy, ponieważ boi się, iż zostanie uznana za niekompetentną, nieprzygotowaną, nieidealną. Ze wszelkich sił stara się utrzymać swój wizerunek kobiety, której zawsze wszystko się udaje, byleby tylko inni źle o niej nie pomyśleli.
Pytanie dla Ciebie: Kto jest (może być) dla Ciebie największym wsparciem, w sytuacji, kiedy popełniasz błąd?
Prokrastynacja to także perfekcjonizm
Jeśli borykasz się z prokrastynacją, czyli nawykowym odkładaniem zadań na później, zastanów się, czy przypadkiem nie jest to spowodowane właśnie perfekcjonizmem. Perfekcjonistka boi się, że nie wykona czekającego na nią zadania w sposób idealny, nie spełni swoich i cudzych oczekiwań co do jakości swojej pracy, więc odkłada ją na później. Skoro nie może czegoś zrobić na 100 procent, po co w ogóle ma się za to zabierać?
Pytanie dla Ciebie: Co tracisz, kiedy odkładasz wykonanie zadań na później?
Lęk i trudność w podejmowaniu decyzji to także perfekcjonizm
Innym zachowaniem, powiązanym z perfekcjonizmem, jest nieudolność w podejmowaniu decyzji, niejednokrotnie połączona z lękiem. Oczywiście, powodów takiego stanu rzeczy może być wiele, niemniej perfekcjonizm również do nich należy. Przejawia się tym, iż z obawy o podjęcie niewłaściwej decyzji, nie podejmujemy żadnej.
Kasia chciałaby gdzieś się wyrwać na weekend. Od dawna nigdzie nie wyjeżdżała, potrzebuje zmienić otoczenie, odświeżyć myśli. Zastanawia się, gdzie mogłaby pojechać. I kiedy już prawie podjęła decyzję, nagle przychodzą do jej głowy wątpliwości: A co, jeśli będzie padać? Nic nie zwiedzę! A jeśli będzie tam dużo ludzi? Ja nie lubię tłumów… A może będzie duży korek na autostradzie i cały wyjazd na nic… Może lepiej zostanę w domu i pojadę w innym terminie.
Satysfakcję mogłyby Kasi zapewnić wyłącznie idealne warunki podróży i pobytu. Niestety, nie jest ona świadoma faktu, iż o jakości i walorach wycieczki może się przekonać tylko wtedy, gdy zrealizuje decyzję o wyjeździe. Zamiast tego podąża za swoimi lękowymi myślami i schematami, zatrzymując się na tym, co jej dobrze znane. Czyli w domowym ciepełku, które po pewnym czasie wywołuje w niej frustrację powtarzalnością i brakiem odwagi.
Pytanie dla Ciebie: Co się nie wydarzy w Twoim życiu, jeśli nie podejmiesz decyzji?
Destrukcyjność perfekcjonizmu
Perfekcjonistka może być bardzo zmęczona swoim perfekcjonizmem, starannością i przywiązaniem do bycia idealną. Ciągłe zasługiwanie na pochwałę (choćby tylko w swoich oczach), poczucie bycia „nie-wystarczającą” i „nie-dość”, niezgoda na pomyłki i popełnianie błędów, to wszystko powoduje, że w życiu kobiety borykającej się z perfekcjonizmem brakuje luzu, swobody, normalności i prostoty. Zamiast tego dominuje poczucie kontroli i brak wewnętrznego przyzwolenia na spontaniczność, prostolinijność i na popełnianie błędów. Borykając się z perfekcjonizmem, nosimy swoisty gorset nakazów, które same sobie narzucamy. Gorset, który krępuje nasze myślenie o sobie oraz działanie i zamyka na życie pełne otwartości.
Pytanie dla Ciebie: Jak wyglądałoby Twoje życie, gdybyś pozbyła się perfekcjonizmu?
Perfekcjonistko, jak możesz sobie pomóc?
Chcąc zmienić swoje podejście, pierwszym krokiem, który perfekcjonistka winna podjąć jest uzbroić się w cierpliwość, łagodność i empatię dla…samej siebie. Pomyśl: jeśli Twoja przyjaciółka popełnia błąd, czy obrzucasz ją wyzwiskami i jesteś dla niej surowa? Zapewne nie. Dlaczego więc jesteś taka dla siebie…? Bądź dla siebie wyrozumiała, przecież zmiana czegoś, co towarzyszyło nam przez lata, nie dokona się w pięć minut. Każda droga, którą kroczysz, jest z reguły podzielona na etapy, odcinki. Dobrze jest o tym pamiętać.
Podziel projekt na mniejsze zadania
Przychodzą do Ciebie myśli, aby prokrastynować i odłożyć pracę na później? Nie musisz wykonać całego projektu od razu. Podziel go na zadania, etapy i każde z nich zrób tak, jak umiesz najlepiej oraz w czasie, który sama określisz. W ten sposób dasz z siebie tyle, ile maksymalnie będziesz mogła (pamiętaj, że 80 procent możliwości też jest świetnym wynikiem!).
Naucz się przyjmować słowa uznania
Prosisz kogoś o pomoc w ewaluacji wykonanego zadania, przygotowanej prezentacji i słyszysz, że wszystko jest świetnie zrobione? Przyjmij to jako prawdę, uznaj czyjąś opinię i nie poprawiaj po raz kolejny tego, co (jak usłyszałaś) poprawek nie wymaga.
Zdecyduj się na terapię
Jeżeli perfekcjonizm mocno powiązany jest z nieprzepracowanymi relacjami rodzinnymi, warto podjąć terapię. Dzięki niej zyskujesz właściwe spojrzenie na siebie, na to, co doprowadziło Cię do takich skrajności w zachowaniu i wchodzisz na drogę, która jest Twoją, a nie innych.
Pracuj z coachem
W innych przypadkach może pomóc Ci coaching, który jest świetnym narzędziem rozwoju osobistego. Podczas sesji będziesz mogła zastanowić się, co jest dla Ciebie najbardziej uciążliwe, co dokładnie chcesz zmienić, z pomocą coacha odkryjesz możliwości i drogę zmiany oraz radość, którą da Ci Twoje nieperfekcyjne, ale bardzo idealne życie.
Pytanie dla Ciebie: Co powstrzymuje Cię przed sięgnięciem po pomoc?
Nie daj się pokonać perfekcjonizmowi i nie daj sobie wmówić, że musisz być perfekcyjna. Jak widzisz z powyższego artykułu, istnieje mnóstwo sposobów na to, aby oswoić perfekcjonizm w swoim życiu i cieszyć się z wielu, być może nie do końca idealnych, ale niezwykłych i pięknych momentów.
Autorka: Anna Adam – coach. Pomagam kobietom odzyskać równowagę w życiu osobistym i zawodowym, uniknąć wypalenia zawodowego, otwierać się na nowe perspektywy oraz budować życie oparte na wierze w swoje możliwości. Daję im wsparcie na drodze kreowania życia, w którym chcą podejmować świadome decyzje, mieć czas na realizację swoich pasji, nawiązywać nowe relacje oraz dbać o te już istniejące.
Miejsca w sieci:
