Od kilku lat pojęcie dobrostan (ang. well-being) stało się popularne za sprawą psychologii pozytywnej, która jest nauką o pozytywnych aspektach życia człowieka, jego dobrym samopoczuciu, rozwoju potencjału, a w efekcie poczuciu szczęścia i satysfakcji z życia. Czym jest dobrostan psychiczny i jaka jest jego rola w naszym życiu?
Spis treści
Czym jest dobrostan psychiczny?
Dobrostan psychiczny to stan, w którym czujemy się dobrze ze sobą i swoim życiem. Kiedy jesteśmy spełnieni, skutecznie wykorzystujemy nasze mocne strony i zasoby, efektywnie radzimy sobie z emocjami, wyzwaniami i ze stresem. Kiedy jesteśmy w dobrych relacjach z innymi, osiągamy sukcesy, czyli czerpiemy pełną radość i satysfakcję z życia. A wszystko to ma wpływ na wysokie poczucie własnej wartości, skuteczności i samoakceptację.
Dobrostan psychiczny na różnych etapach życia
Nie jest to jednak coś stałego, co będzie towarzyszyć nam zawsze, niezmiennie. O dobrostan należy dbać, pielęgnować go, szukać, odkrywać. Na różnych etapach życia różne jego elementy będą mniej lub bardziej ważne. Dlatego poczucie szczęścia, dobrostanu jest subiektywne i dla każdego z nas poszczególne jego komponenty mogą mieć inną wartość. Podobnie z drugiej strony, jeśli teraz nie jesteśmy szczęśliwi, nie oznacza to, że nie możemy tego zmienić. Warto wtedy zadać sobie pytania: czego ja chcę od życia? Czego mi brakuje? Dlaczego teraz nie jestem zadowolona? Co mogę zmienić? Od czego zacząć? Kto może mi w tym pomóc?
Cebulowa teoria szczęścia
Janusz Czapiński, polski psycholog społeczny i wykładowca akademicki jest autorem „cebulowej teorii szczęścia”; koncepcji psychologicznej, według której szczęście składa się z 3 warstw:
- Wola życia – najgłębsza warstwa, niezmienna, uwarunkowana genetycznie, dlatego też inna u każdego człowieka. Daje siłę, aby nawet w najtrudniejszych sytuacjach znaleźć rozwiązanie, podnieść się, dążyć do równowagi i żyć dalej.
- Dobrostan subiektywny – warstwa środkowa, odpowiada za ogólne zadowolenie człowieka z życia. Jest związany z indywidualnymi doświadczeniami, które wynikają z naszej osobistej historii, przeżyć, doświadczeń. Można powiedzieć, że to bilans życiowy dotyczący naszej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.
- Satysfakcje cząstkowe – najbardziej zewnętrzna warstwa, mająca duży wpływ na poziom naszego dobrostanu subiektywnego. To zadowolenie z poszczególnych dziedzin naszego życia (rodzina, dom, praca, finanse, związki, przyjaciele, itp.). Możemy nad nimi pracować, zmieniać, kształtować je.
Podejście do życia i powrót do równowagi
Według teorii Czapińskiego człowiek jest w stanie – nawet po największym życiowym kryzysie – wrócić do równowagi. Duże znaczenie ma nasze podejście do życia; czy potrafimy cieszyć się i doceniać małe rzeczy, czy niepowodzenia i upadki traktujemy jako porażki, czy jako życiowe lekcje. Czasami zmiana podejścia na bardziej pozytywne pomaga nam zobaczyć świat w zupełnie innych barwach.
Elementy wpływające na dobrostan i poczucie szczęścia
Martin Seligman – profesor nauk psychologicznych uniwersytetu w Pensylwanii uważany jest za ojca wspomnianej przeze mnie psychologii pozytywnej. Opracował on model PERMA, który zawiera pięć podstawowych elementów wpływających na nasz dobrostan i poczucie szczęścia:
- P – Positive emotions (pozytywne emocje). Ich częste doświadczanie sprawia, że jesteśmy bardziej zmotywowani do działania. Wpływają na sposób postrzegania naszej codzienności, wprowadzają w dobry nastrój i zwiększają elastyczność reagowania w trudnych sytuacjach.
- E – Engagement (zaangażowanie). W życiu ważne jest, aby móc znaleźć działania, które wymagają pełnego zaangażowania (tzw. misja życiowa), abyśmy mogli uczyć się, rozwijać i pielęgnować osobiste szczęście. Znasz ten stan, kiedy całym sobą angażujesz się w jakiś projekt lub zadanie? Czas płynie, pojawiają się przeciwności, ale Ty działasz, płyniesz, tracisz poczucie czasu, odczuwasz tak zwany stan flow.
- R – Relationships (relacje). Jesteśmy istotami społecznymi; relacje i związki społeczne są jednym z najważniejszych aspektów życia i potrzebujemy dobrych, wartościowych, wzbogacających i głębokich relacji do szczęścia. Niektórzy potrzebują ich więcej, inni mniej, ale z natury daleko nam do samotników. Jeśli z jakichś powodów w życiu zaczyna tych relacji brakować – czegoś brakuje, coś uwiera, nie jest nam dobrze.
- M – Meaning (sens życia). To poczucie bycia oddanym wielkiej sprawie. To cel, misja życiowa, która może być powołaniem do pracy, rodzicielstwa, kapłaństwa, wolontariatu. Motywuje do działania i popycha do przodu mimo trudności, czasem frustracji czy zniechęcenia.
- A – Achievements (osiągnięcia). Wyznaczanie i realizacja celów prowadzi do poczucia satysfakcji, osobistej dumy i spełnienia. Osiągnięcia w życiu są ważne, dają poczucie sensu, budują pewność siebie i zaspokajają potrzebę samorealizacji. Dają energię do podejmowania kolejnych wyzwań i realizacji marzeń.
Dlaczego dobrze jest być szczęśliwym?
Bo szczęście jest dobre, jest przyjemne, zapewnia nam dobre samopoczucie, utrzymuje blisko ludzi. Osoby szczęśliwe są o wiele bardziej kreatywne, produktywne, mają więcej pomysłów. Nie boją się nowych, nawet najtrudniejszych wyzwań, bo są w stanie dostrzec więcej możliwych rozwiązań problemów.
14 kroków, które pomogą Ci zadbać o dobrostan w życiu
Jak zatem dbać o dobrostan, aby cieszyć się szczęściem na każdy dzień?
- Wykonuj ćwiczenia fizyczne, uprawiaj sport. Naukowcy mówią, że jest to prawdopodobnie najskuteczniejsza metoda podnoszenia nastroju i jedna z najskuteczniejszych metod leczenia depresji. Najnowsze badania potwierdzają także wpływ regularnej aktywności fizycznej na charakterystykę osobowości.
- Zadbaj o odpoczynek, wysypiaj się. Sen odgrywa bardzo ważną rolę w naszym życiu. Badania naukowe potwierdzają, że osoby śpiące mniej niż 7 godzin charakteryzuje niższy poziom dobrostanu. Zaniedbywanie snu upośledza funkcjonowanie pamięci.
- Odżywiaj się zdrowo. Zdrowa i zbilansowana dieta to podstawa dobrego samopoczucia, dlatego sięgaj po przepisy na zdrowe i pyszne dania.. Dostarczanie organizmowi odpowiednich składników odżywia mózg, pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, dobre trawienie i wzmacnia odporność. Pamiętaj o nawadnianiu organizmu. Pij odpowiednią ilość wody.
- Spędzaj czas z bliskimi i rodziną; kochaj! Jedną z najważniejszych potrzeb człowieka jest potrzeba przynależności i bliskości. Czujemy się wtedy bardzo szczęśliwi i potrzebni. Dlatego dbaj o dobre relacje i ciesz się obecnością bliskich.
- Znajdź cel w życiu, aby nadać mu kierunek i mieć poczucie motywacji do działania. Rób to, co Cię pasjonuje i co jest dla Ciebie ważne, co może pomóc Ci w osiągnięciu satysfakcji życiowej.
- Spędzaj czas na łonie natury. Czerp energię ze słońca, zieleni, spacerów, wędrówek itd. Osoby spędzające czas w dowolnym środowisku naturalnym są szczęśliwsze niż osoby przebywające w pomieszczeniu.
- Zadbaj o rozwój osobisty. Rozwijaj swoje umiejętności, odkrywaj swoje mocne strony, ucz się nowych rzeczy. To wszystko może przyczynić się do zwiększenia poczucia własnej wartości i poprawy samopoczucia.
- Pomagaj innym. Według badań wydawanie pieniędzy na innych skutkuje większym poczuciem szczęścia niż zakupy dla samego siebie. Osoby pomagające innym mają wyższy poziom radości i szczęścia. I nie chodzi tu tylko o pomoc finansową, lecz każdy pomocny gest.
- Uśmiechaj się, ale szczerze. Głośny śmiech działa bardzo skutecznie. Śmiech poprawia nastrój nie tylko osoby śmiejącej się, ale także otoczenia. Uśmiechnięci ludzie przyciągają do siebie bardziej niż smutni i poważni.
- Medytuj, módl się, praktykuj uważność. Modlitwa dodatnio wpływa na poczucie szczęścia. Uważność (mindfulness) także wiąże się z wyższym poczuciem szczęścia, pomaga zredukować stres.
- Praktykuj wdzięczność za to, co otrzymujesz. Dziękowanie, poczucie wdzięczności, pisanie listów wdzięczności trwale podnosi poczucie szczęścia i obniża objawy depresyjne. Wyliczanie dobrych rzeczy (dzienniczek wdzięczności) powoduje trwały wzrost pozytywnych emocji.
- Emocje i potrzeby – ucz się je dostrzegać i wyrażać. Pielęgnuj te pozytywne, słuchaj, o czym mówią Ci te mniej przyjemne. Naucz się radzić sobie ze stresem. Gdy potrzebujesz, szukaj wsparcia. Pomoc drugiego człowieka ma dużą wartość.
- Podróżuj, zwiedzaj i poznawaj świat. Zapisuj w pamięci piękne chwile, rób zdjęcia i wracaj do nich w trudniejszych momentach.
- Ciesz się życiem i doceniaj je. Celebruj nawet małe sukcesy, opowiadaj o nich przyjaciołom; może kogoś zainspirujesz do działania…
Od czego zaczniesz?
Autor: Agnieszka Swat-Cora, właścicielka Dobrostacji – Pracowni Wsparcia i Rozwoju. Trenerka Rozwoju Osobistego i Umiejętności Społecznych (Psychologia Pozytywna – Uniwersytet Warszawski), trenerka Master – narzędzia do badania motywacji Personal PowerOn®. Certyfikowana konsultantka kryzysowa Instytutu Pozytywnej Terapii Kryzysu, menadżerka (wieloletnie doświadczenie w zarządzaniu) Mentorka Akademii dla Biznesu oraz Sieci Przedsiębiorczych Kobiet. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologii Pozytywnej oraz wolontariuszka w Hospicjum św. Jana Pawła II w Bielsku-Białej.
Miejsca w sieci:
- Strona: www.dobrostacja.pl
- Facebook: https://www.facebook.com/dobrostacja
